Hypothermia, oftewel onderkoeling, wordt medisch aangemerkt als noodgeval. Het is een risico waar kajakkers vooral in de periode oktober tot en met mei rekening mee moeten houden. Zodra de watertemperatuur onder de 15ºC komt is het geen weer meer om met korte mouwen, zonder anorak of andere beschermende kleding te gaan varen. Ook niet wanneer de zon lekker schijnt en de luchttemperatuur aangenaam boven de 20ºC is.
Fases van onderkoeling
Onderkoeling heeft een aantal fasen. Op de site van de NZKV staat hier een uitgebreid bestand over. Dat is te groot om in een pagina samen te vatten, daarom enkele highlights daaruit.:
De eerste fase is hyperventileren. Hoe lager de temperatuur, hoe groter de kans dat dit gebeurt wanneer je te water raakt. Veel mensen verdrinken door zo ongecontroleerd water naar binnen te ademen. Deze fase duurt enkele minuten. Roepen om aandacht is niet mogelijk. Er is wel op te trainen deze fase te voorkomen, onder andere door het hele jaar door te blijven oefenen met redden of rollen.
De volgende fase is afkoeling van het lichaam zelf in het water. De afkoeling in water is grofweg 20x zo sterk als in de buitenlucht van de zelfde temperatuur. Bewegen wordt moeilijker, fijnere bewegingen worden moeilijker en de kans op kramp groot. Het wordt al snel moeilijk een rits open te doen om een fluit te pakken. Roepen is meestal moeilijk.
Hoe dan ook is het belangrijk de zwemmer zo snel mogelijk het water uit te krijgen.
Voorzorgsmaatregelen
watertemperatuur <15ºC
- Zorg voor kleding waarmee je in het water lang warm kan blijven. Minimaal neopreen van voldoende dikte, een anorak tegen de wind en neopreen schoenen. Een alternatief, zoals een droogpak kan ook. Zorg dan voor voldoende onderkleding.
- Vaar in een redbare boot, zoals een zeekajak met schotten en grijplijnen. Een vlakwaterboot zonder schot achter het zitje is moeilijk leeg te krijgen en ongeschikt om mee de plas op te gaan. Op veel plaatsen is het moeilijk op de kant te komen, dus daar kan je ook niet op rekenen.
- Sleeplijn/contactlijn en telefoon en/of marifoon om hulpdiensten te kunnen bellen.
watertemperatuur <5ºC
- Zorg naast bovenstaande ook voor neopreen bivakmuts binnen handbereik.
- Neopreen wanten, handschoenen of moffen
Haal een onderkoeld persoon altijd horizontaal uit het water. De aders in de benen zijn bij onderkoeling vaak niet meer in staat het bloed weer naar boven naar het hoofd te stuwen. Dus ook voor de persoon die gered is: word je duizelig, ga dan meteen liggen.